Od tamtych wydarzeń minęło już 160 lat. Pamięć o nich jest jednak wciąż żywa w Kazimierzu. Bo i nasze Miasteczko dotknęła ręka wielkiej Historii. Chociaż nie było tu żadnej bitwy. Ale to tu 22 stycznia 1863 r. zebrali się powstańcy, którzy chcieli się bić o wolną Polskę. Największą grupę wśród nich stanowili studenci z Instytutu Politechnicznego i Rolniczo – Leśnego z pobliskich Puław. Do Kazimierza poszli właściwie prawie wszyscy. Wykładowcy przyjeżdżali prosić żaków, by wrócili na zajęcia w obawie przed zamknięciem instytutu. Część z nich wróciła, ale instytut i tak wkrótce zamknięto jako siedlisko „nieprawomyślności”. Towarzyszyła im blisko setka chłopów z dóbr Czartoryskich. Po kilka dniach w Kazimierzu zgromadziło się około 700 powstańców z bliższych i dalszych okolic. Frankowski ogłosił w Kazimierzu manifest Rządu Narodowego oraz dekrety uwłaszczeniowe. Z ochotników kazimierskich utworzono tzw. Legion Lubelski, dowództwo którego Leon Frankowski dowódca nad siłami zbrojnymi na Lubelszczyźnie powierzył burmistrzowi Markuszowa Antoniemu Zdanowiczowi, byłemu oficerowi rosyjskiej intendentury. Zdanowicz zajął się głównie aprowizacją oddziału. Nie radził sobie jednak z dyscypliną i przygotowaniem powstańców do walki. Być może to między innymi spowodowało, że na wieść o zbliżającym się oddziale rosyjskim zrezygnowano z obrony miasta, które powstańcy zdecydowali się opuścić 1 lutego.
Historia płyty pamiątkowej z 1917r.
Ponad pół wieku po tej dacie – jeszcze w czasie zaborów – 26 lutego 1917 r. Kazimierz upamiętnił swoich bohaterów, kładąc na cmentarzu pomiędzy zamkiem i farą płytę pamiątkową z napisem „Wiernym Synom Polski bojownikom o wolność z roku 1863 – 1864 – Rodacy”. „Nowa Jutrzenka” z 1917r. opisuje to wydarzenie na swoich łamach:
-Nabożeństwo odprawił i po niem wygłosił odpowiednią mowę miejscowy proboszcz ks. Boratyński. Po nabożeństwie odbył się pochód do grobu poległych i tam dokonano poświęcenia pomnika. Następnie odbył się wiec narodowy w obszernej sali hotelowej. Przemówień było dużo. Ostatecznie zebrani ustalili, że uznają Tymczasową Radę Stanu jako rząd polski, któremu z pewnością cały naród ufa i ulega, oraz pragną jak najprędzej stałego wojska polskiego.
Właśnie przy tej płycie celebrowane są kolejne rocznice wybuchu powstania styczniowego. Tu składane są kwiaty, zapalane znicze, płyną słowa modlitwy. Nie inaczej było i w tym roku podczas 160. rocznicy powstania, w której organizację włączyło się stowarzyszenie Anthill z Lublina. Ceremonii w dniu 22 stycznia 23r. oprócz mszy świętej towarzyszył wykład historyczny oraz wystawa plenerowa „Powstanie styczniowe w Kazimierzu Dolnym” wraz z katalogiem. W materiałach graficznych jest mapka, która pozwala zwiedzić Kazimierz szlakiem powstańców styczniowych.
Lista kazimierskich powstańców
Lista kazimierskich powstańców ustalona w wyniku kwerendy archiwalnej przez Kazimierza Parfianowicza
Broniewicz Józef, szlachcic (zm. 22 września 1890 w wieku 90 lat – informacje z tablicy nagrobnej, wg Marka Michniewskiego ur. w 1806 r. w Rokitnie) w powstaniu w oddziale Zdanowicza i Langiewicza;
Bulzacki Franciszek, pojmany w lutym 1863 r., los nieznany;
Bulzacki Ignacy, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1839 r.;
o. Burzyński Jakub, franciszkanin z klasztoru w Kazimierzu, ur. 1824 zm.1889;
Chrząszczewski Mikołaj, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Cyput Paweł, na uchodźstwie poza granicami kraju;
br. Czerniakowski Symeon – furtian klasztoru franciszkanów w Kazimierzu, zginął pod Słupczą 8 lutego 1863 r.;
o. Czerniawski Bonawentura, franciszkanin z klasztoru w Kazimierzu, powieszony 12 grudnia 1863 r.;
Dławichowski Józef, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1846 r.;Dłużniewski Konstanty, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Frankowski Leon ur. 25 marca 1843 w Liwkach Szlacheckich na Podlasiu, w powstaniu styczniowym komisarz województwa lubelskiego z siedzibą w Kazimierzu Dolnym, wzięty do niewoli pod Słupczą, powieszony w Lublinie 16 czerwca 1863 r.;
Gałąska Antoni, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1842 r.;
Gil Paweł, wyrobnik, w powstaniu w oddziale Zdanowicza i Langiewicza, ur. ok. 1820 r.;
Głowacki Andrzej, uczeń stolarza, zm.2 kwietnia 1930 w wieku 85 lat, w powstaniu w oddziale Kajetana Cieszkowskiego „Ćwieka”;
o. Głowacki Leon, kapelan zgrupowania kazimierskiego, franciszkanin z klasztoru w Kazimierzu;
Gorecki Tomasz, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1843 r.;Górecki Karol, na uchodźstwie poza granicami kraju;Grasiński Jan Wawrzyniec, lat 31, woźny sądu pokoju w Kazimierzu Dolnym, zmarł z ran 1 lutego 1863 r. w Mięćmierzu;
Gurski Bartłomiej, wyrobnik, w powstaniu w oddziale Leniewskiego, ur. ok. 1837 r.;
Jaworoski Jakub, na uchodźstwie poza granicami kraju;
o. Jaśkiewicz Roch, ur.1823 r. zm.1899 r., gwardian z klasztoru franciszkanów w Kazimierzu;
Kobiałka Stanisław, zginął pod Słupczą 8 lutego 1863 r.;
Kobierski Aleksander, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Kowalski Wojciech, wyrobnik, w powstaniu w oddziale Zdanowicza i Langiewicza, ur. ok. 1820 r.;
Kruczkowski Stanisław, na uchodźstwie poza granicami kraju, zmarł we wsi Dzików;Krzesiński Michał, rodem z Warszawy, zm. 1931 w Kazimierzu, PP WP;
Lipczyński Łukasz, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Maciejewski Ignacy, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1845 r.;
Małczak Jan, pojmany w lutym 1863 r., los nieznany;
Matuszewski Antoni, na uchodźstwie poza granicami kraju;Mazurek Kasper, pojmany w lutym 1863 r., los nieznany;
Mokijewski Ignacy, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Monasterski Wincenty, szlachcic, obrońca przy sądzie w Kazimierzu, w powstaniu w oddziale Leniewskiego, powrócił z wychodźstwa, ur. ok. 1835 r.;
Myszkiewicz Andrzej, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1842 r.;
Pomorski Jan Nepomucen, ur. w Kazimierzu Dolnym w 1840 r.;
Przanowski Leon, ur. w Celejowie w 1844, oficer;
Radwan – Okuszko Antoni, rodem z Guberni Witebskiej, zm. 28 września 1910 r. w Kazimierzu w wieku 77 lat;
ks. Serwiński Mateusz, ur.1816 zm.1890, administrator parafii kazimierskiej, zesłany do Tobolska na Syberii;
Skalski Szczepan, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Ulidowski Stanisław, kucharz, w powstaniu w oddziale Kajetana Cieszkowskiego „Ćwieka”, ur. ok. 1844 r.;
Ulanowski Andrzej, pojmany w lutym 1863 r., los nieznany;
Zdanowicz Aleksander, na uchodźstwie poza granicami kraju;
Zdanowicz Kazimierz, w styczniu 1866 r. powrócił z wychodźstwa.
Kolejne uroczystości 29 stycznia
W ramach obchodów 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego, w Kazimierzu Dolnym odbędą się kolejne uroczystości upamiętniające to wydarzenie. 29 stycznia Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki zaprasza na:
rekonstrukcję historyczną,
otwarcie wystawy „Pamiętamy o Powstańcach,
wykład „Powstanie styczniowe na Lubelszczyźnie. Skutki dla Kazimierza Dolnego”.
Dofinansowano ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Powstanie Styczniowe 1863-1864”
Czytaj także: Stolico, pamiętamy!>>>
