„Wyclij każdego”, tak mówiono kiedyś w trakcie jubileuszy. Znaczy to, że każdego należało wymienić, uhonorować , uczcić w pewien sposób. Aby nikt nie poczuł się pominięty. A w tym roku swój jubileusz 20-lecia istnienia obchodzi Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego. Musimy więc wyclić.
Być twórcą ludowym
Kazimierz od lat kojarzony jest ze sztuką ludową. Dzieje się tak za sprawą Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych i towarzyszących mu Targów Sztuki Ludowej. Ale Kazimierz Dolny ma swoich twórców, a ich historia jest dłuższa niż prawie już 60 – letnia historia festiwalu.
Kiedyś nie mówiło się o sztuce ludowej, a o rękodziele – mówi prezes Stowarzyszenia, Małgorzata Urban. Kiedyś była to po prostu codzienność w każdej rodzinie. Lato było na prace rolne, a gdy przychodziła zima, siadano do warsztatów. Domy tętniły życiem. Każda kobieta wyszywała. Siadano do kołowrotków, warsztatów tkackich. W wielu domach wyplatano koszyki, robiono przetaki i łodzie, świadczono rozmaite usługi. Długo po II wojnie światowej wymieniano się wyrobami, płodami rolnymi, pracowano w polu za dywaniki, kosze czy jajka. Taki był zwyczaj. Niestety dawne umiejętności i rzemiosła zaczęły odchodzić wraz z ich ostatnimi twórcami.
Zaczęło się w bibliotece
Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego w Kazimierzu Dolnym obchodzi w tym roku 20 lat. Ale historia zrzeszania się artystów ludowych z Kazimierza i okolic jest dłuższa. Już 8-9 lat wcześniej zostali zebrani w kazimierskiej bibliotece. Lidia Nadolska, kierowniczka tej placówki postanowiła dotrzeć do twórców. Zachęciła mnie do tego do tego Joanna Nowakowska – wspomina pani Nadolska. Pracowała wtedy w opiece społecznej i przygotowałyśmy wystawę jej wycinanek w bibliotece. Pani Nowakowska zwróciła uwagę, że można zaprezentować i innych twórców. Ale w pracę nad wystawami angażowały się wszystkie panie z biblioteki, nie tylko ja – dodaje skromnie Lidia Nadolska.
Pani Nadolska do każdego zadzwoniła i zaproponowała spotkanie i udział w kiermaszu. Takie kiermasze odbywały się dwa razy w roku. Na Wielkanoc i Boże Narodzenie. Nad wszystkim czuwała pani Nadolska. Organizowała spotkania, poczęstunki, aranżowała wystawy, rozwieszała plakaty i informowała o wydarzeniach pocztą pantoflową. Pod jej skrzydłami zaczęliśmy się rozwijać – wspomina Małgorzata Urban.
Okazało się, że twórców jest tak wielu, że ich prace nie mieszczą się w przestrzeni biblioteki. Nawiązano współpracę z kazimierskim domem kultury i jego ówczesną dyrektorką, Moniką Dudzińską. W domu kultury było więcej miejsca na wystawy i ukierunkowanie działalności twórców. Odbywać się zaczęły regularne, comiesięczne spotkania, wyjazdy na kiermasze. Raz w roku odbywała się zbiorowa wystawa artystów. Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego powstało w Kazimierzu Dolnym 13 października 2005.
Stowarzyszenie ma 20 lat!
To już poważny jubileusz, który należało porządnie uczcić. Przede wszystkim powstała fantastyczna wystawa w siedzibie Kazimierskiego Ośrodka Kultury, Promocji i Turystyki. A jubileusz był okazją do spotkania, wspomnień i uhonorowania twórców. Impreza odbyła się pod Honorowym Patronatem Starosty Puławskiego.
Nagrody
Nie obyło się bez nagród. Te najważniejsze, to Krzyże Zasługi, odznaczenia państwowe, przyznawane przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Odznaczenia wręczył Jarosław Szymczyk, Dyrektor Generalny Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego. Złotym Krzyżem Zasługi odznaczono Małgorzatę Cielińską, natomiast Brązowe Krzyże Zasługi otrzymali: Wanda Bartoś, Mirosława Kluziak, Urszula Wojtalik-Sarnecka, Roman Wolny i Ryszard Wrótniak.
Przyznane zostały także Nagrody Kulturalne od Marszałka Województwa Lubelskiego. W imieniu marszałka nagrody finansowe wręczyła Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, Ewa Szałachwiej. Nagrody otrzymało Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego, oraz troje jego członków: Małgorzata Cielińska, Olena Suvorova i Ryszard Urban.
Kolejnymi wyróżnieniami były nagrody rzeczowe od Starosty Puławskiego. Wręczyła je Sekretarz Starostwa Powiatu Puławskiego, Agata Zasada-Wrzesińska. Nagrody otrzymali: Małgorzata Cielińska, Olena Suvorova, Elżbieta Tomaszewska-Dunia, Małgorzata Urban, Ryszard Urban i Małgorzata Wojtalik – Sarnecka. Dyplomami uhonorowano wszystkich członków Stowarzyszenia: Małgorzatę Urban (prezes stowarzyszenia), Wandę Bartoś, Anetę Bednarczyk, Piotra Bednarczyka, Małgorzatę Cielińską, Pawła Doraczyńskiego, Annę Filipek, Joannę Gryglas, Mirosława Kluziaka, Joannę Knap, Kazimierza Kozaka, Joannę Nowakowską, Małgorzatę Nowakowską, Dorotę Pawłowską, Ewę Pisulę, Olenę Suvorovą, Elżbietę Tomaszewską-Dunię, Annę Tusińską, Ryszarda Urbana, Agnieszkę Wawrzycką, Urszulę Wojtalik – Sarnecką, Romana Wolnego, Magdalenę Wrótniak i Michała Wrótniaka.
Nagrody nadeszły i od Burmistrza Kazimierza Dolnego. Wręczył je Wiceburmistrz, Jarosław Borychowski. Nagrody rzeczowe otrzymali Małgorzata Cielińska, Olena Suvorova, Małgorzata Urban, Ryszard Urban i Urszula Wojtalik-Sarnecka.
Nagrody od Dyrektora Kazimierskiego Ośrodka Kultury, Promocji i Turystyki wręczyła Justyna Urban. Otrzymali je: Olena Suvorova, Ryszard Urban, Urszula Wojtalik-Sarnecka, Małgorzata Nowakowska, Ewa Pisula i Joanna Nowakowska. Wszyscy członkowie Stowarzyszenia otrzymali dyplomy.
Gdzie spotkać twórców?
Twórców ze Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego można spotkać na kiermaszach, jakie odbywają się w Kazimierzu. Tradycyjnie wystawiają swoje dzieła w trzecią niedzielę miesiąca. Część rękodzielników bierze udział w Kiermaszach Produktów Lokalnych Lokalnej Grupy Działania Zielony Pierścień. Imprezy odbywają się w pierwszą niedzielę miesiąca. Do udziału zapraszani są tylko Ci, których produkty są certyfikowane przez Zielony Pierścień. Oba kiermasze dobywają się na kazimierskim Rynku.
Część twórców będą mogli Państwo spotkać na Święcie Jesieni i Jarmarku Bożonarodzeniowym. Święto Jesieni organizuje Muzeum Nadwiślańskie (tereny zielone na ul. Puławskiej przy Muzeum Przyrodniczym) i odbędzie się już 21 września.
Kiermasze to nie tylko sprzedaż. To także miejsce spotkania z innymi twórcami, turystami, osobami zainteresowanymi zarówno produktami jak i samym procesem tworzenia. To też miejsce wymiany doświadczeń – opisuje Małgorzata Urban.
Spotkać można się też na warsztatach. Już niebawem, będzie można wziąć udział w bezpłatnych zajęciach. W ramach obchodów XX- lecia istnienia Stowarzyszenia odbędzie się cykl darmowych warsztatów dla seniorów z Okala. W dniach 7-8 października LGD Zielony Pierścień organizuje warsztaty tkackie z Małgorzatą Urban.
Wystawa prac członków Stowarzyszenia otwarta została w czasie jubileuszy, 6 września 2025. Będzie ją można zwiedzać przez miesiąc.
Wszystkim członkom Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Rękodzieła Artystycznego dziękujemy za zachowanie dla nas dziedzictwa naszego regionu, promowanie go i podawanie wiedzy dalej. Szczególnie dziękuję Olenie Suvorovej za entuzjastyczne i energetyczne info dotyczące jubileuszu, Małgorzacie Urban za przybliżenie mi dziejów Stowarzyszenia, i historii kultury lokalnej i Marcinowi Pisuli za zdjęcie.
