Sandomierz często jest z naszym Kazimierzem mylony. Obie miejscowości słyną z zamków i ciekawych renesansowych zabytków. Obie leżą nad Wisłą, a turyści chętnie odwiedzają lessowe wąwozy i Kazimierza, i Sandomierza. I Kazimierz i Sandomierz są pomnikami historii. Przeplatają się tu historia książąt sandomierskich i królów Polski.
Czy miasta są o siebie zazdrosne? Trzeba by zapytać mieszkańców Sandomierza, bo to oni próbowali „uwieść” naszego profesora Pruszkowskiego, obiecując mu wybudowanie lotniska. Profesor został wierny Kazimierzowi.
Sandomierz ma za to „Księdza Mateusza”. To urokliwemu serialowi miasto zawdzięcza dziesiątki turystów. Na spacer po miasteczku udać się można tropem księdza – detektywa. Sądząc po ilości turystów odwiedzających w tym roku miasto, moda na Sandomierz trwa.
A różnice?
Sandomierz to miejscowość starsza niż Kazimierz. Nazywany jest „Małym Rzymem”, bo pobudowano go na 7 wzgórzach. Leży na obu brzegach Wisły. Ma wydzielone Stare Miasto położone na prawym brzegu rzeki. Jest też dziesięciokrotnie większy niż Kazimierz. A Kazimierz Dolny, „miasteczko malarzy” położony jest i w dolince i na wzgórzach. Starego Miasta nie ma, cały jest stary.
Stare Miasto Sandomierza góruje nad Wisłą i dzięki temu powstać mogły kilkukondygnacyjne piwnice. Obecnie prowadzi nimi trasa podziemna. Rynki i centrum Kazimierza Dolnego są niemalże na poziomie Wisły.
Jest co zwiedzać
Sandomierz ma niezwykle urokliwe Stare Miasto o bardzo nierównej nawierzchni. Wzgórza, na którym miasto powstało, nie niwelowano. Warto zwiedzić Rynek z pięknym ratuszem i urokliwymi kamieniczkami. Trzeba tu zwrócić uwagę na kamienicę Oleśnicich, uważaną za najładniejszą w mieście: to tu według tradycji protestanci podpisali Zgodę Sandomierską. A co jeszcze?
Gotyk ozdobiony renesansem
i nieco barokiem.
Miasto posiada wiele gotyckich budowli, bo sandomierski zespół urbanistyczny rozwija się już od XIII wieku. Zachował się też zabytkowy układ ulic. Tego gotyku Sandomierzowi trochę zazdroszczę.
Gotycki sandomierski zamek ufundował Kazimierz Wielki. Budowla była przebudowywana, burzona, pełniła funkcję więzienia. Obecnie mieści ciekawe Muzeum Zamkowe w Sandomierzu. Obejrzeć tu można, między innymi, koronę Kazimierza Wielkiego i szachy sandomierskie.
Najstarsza część Ratusza pochodzi z XIV wieku. W okresie późniejszym najważniejszy budynek miasta zyskał szatę renesansową i barokową wieżę. Nieopodal ratusza znajdą Państwo kotwicę, która przytrzymuje niebo nad Sandomierzem.
Brama Opatowska przypomina ratusz stylem. To także budowla gotycka z renesansową attyką. Attykę ufundował najsłynniejszy lekarz swych czasów – Stanisław Bartolon*. Na wieżę można wejść, by podziwiać z góry Królewskie Miasto Sandomierz i Wisłę.
Przy bramie dynda rzeźba – to jeden z czworaczków flisaka wyrzeźbiony przez częstochowskiego artystę, Jerzego Jotka Kędziora. Pozostali z 4 braci wisieli w Baranowie Sandomierskim, Kazimierzu Dolnym i Puławach.
Ucho Igielne to furta dominikańska. Dominikanie mogli tędy wejść do miasta nie korzystając z bram miejskich. Urokliwy zaułek z wąskim przejściem jest częstym tłem dla zdjęć.
Dom Długosza ufundował słynny historyk, jako dom księży mansjonarzy. Obecnie mieści się tu Muzeum Diecezjalne.
I kościoły
Bazylika katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – sandomierska katedra ma widoczne cechy gotyku, choć zdobi ją barokową fasadą, a wyposażenie wnętrz to czasy baroku i rokoko. To jeden z ciekawszych kościołów w naszym kraju. Wnętrze zdobią bizantyjsko-ruskie freski fundacji Władysława Jagiełły. Do kościoła przyciągają też obrazy Karola de Prevot. Dwanaście płócien przedstawia męczeńską śmierć pierwszych chrześcijan. Cztery koleje obrazy pokazują dzieje Sandomierza w kontekście śmierci – wśród nich znalazł się słynny obraz ukazujący mord rytualny.
Kościół św. Jakuba w Sandomierzu połączony z klasztorem dominikanów pochodzi z XIII wieku. Świątynia jest najstarszą w mieście i nosi cechy i gotyckie i romańskie. Zachwycają ciekawe nagrobki, detale architektoniczne, ale przede wszystkim niezwykła atmosfera tego miejsca. Może to duch św. Jacka, legendy i historie z tym miejscem związane? Przy kościele znajduje się winnica, z której roztacza się fantastyczny widok na Sandomierz.
Gotyckie korzenie ma też Kościół Nawrócenia św. Pawła Apostoła, który znajduje się na skarpie, u wylotu Wąwozu Królowej Jadwigi.
Inne zabytki
Sandomierz posiada dawną synagogę. Położona jest w dawnej żydowskiej części miasta. Obecny budynek pochodzi z XVIII wieku i mieści archiwum państwowe.
Collegium Gostomianum to jedna z najstarszych szkół w Polsce. Powstała jako kolegium jezuickie na początku XVII wieku. Mieści się w nim Liceum
Na Starym Mieście znajduje się Kościół Świętego Ducha w Sandomierzu, a nieopodal Kościół św. Michała Archanioła i Kościół św. Józefa. I wiele, wiele innych.
Przyroda
Dla miłośników Wisły są rejsy po królowej polskich rzek. Spotkanie z dowcipnym kapitanem Prokopem to niezapomniana atrakcja. Można też pospacerować terenami nad rzeką.
Sandomierz ma kila wąwozów. Najsłynniejszy i najpiękniejszy jest oczywiście Wąwóz Królowej Jadwigi. Ale w okolicy są także Wąwóz Piszczele i Wąwóz Staromiejski.
Atrakcje niemałe
Niewątpliwą atrakcja miasta jest Podziemna Trasa Turystyczna – „Sandomierskie lochy”. Ma blisko pół kilometra i prowadzi połączonymi ze sobą piwicami-magazynami. W trakcie spaceru poznajemy historię Sandomierza, a może spotkamy ducha Haliny Krępianki, która zginęła ratując miasto przed Tatarami. A dokąd wiodą? A może do Kazimierza?
Rodzajem Selfie Station jest Świat Ojca Mateusza – jedną z kamienic w Rynku zaadaptowano na wnętrza z popularnego serialu: plebanię, komisariat, kościół. Można sobie tu zrobić zdjęcie z ulubionymi postaciami z serialu – figurami woskowymi. Atrakcja jest bardzo oblegana.
Najnowszą atrakcją Sandomierza są Czary Napary. To Akademia Ziołowa Marcina z Urzędowa. Multimedialna wystawa zbudowana jest wokół starodruku Herbarz Polski – wielkiego dzieła botanika, Marcina z Urzędowa. W sposób łatwy, miły i przyjemny zdobyć tu można wiedzę dotyczącą wykorzystania ziół w życiu codziennym.
Zbrojownia rycerska Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej to i ciekawe i wesołe miejsce. Rycerze opowiedzą o swoim życiu, prezentują dawne uzbrojenie. Można tu zmienić się i w rycerza i w damę dworu.
Krzemień pasiasty to niewątpliwy skarb Sandomierza. Występuje głównie w rejonie Krzemionek Opatowskich i Sandomierza. Nazywany jest kamieniem optymizmu. Spacerując po Starym Mieście ten dekoracyjny i elegancki kamień znajdziemy i w sklepikach z pamiątkami i u jubilerów. Nieopodal Rynku, na ulicy Zamkowej zobaczyć mogą Państwo 80-kilogramowy pierścień z oczkiem z krzemienia.
