Od tamtej środy 18 listopada 1942r. minęło już 80 lat. Obeschły łzy po zastrzelonych, zmarłych w obozach koncentracyjnych. Pozostała pamięć. Wciąż indywidualna. Pamięć rodzin, które zamawiają msze w intencji swoich bliskich, którzy stracili tamtego dnia życie. Włącza się w nią pamięć zbiorowości. Coroczne obchody rocznicowe gromadzą w murach i pod murami klasztoru wielu kazimierzaków. Pamiętamy.
Krwawa środa w Kazimierzu
Pamiętamy, że w nocy 18 listopada 1942r. przyjechały do Kazimierza ciężarówki z funkcjonariuszami I Zmotoryzowanego Batalionu Żandarmerii SS oraz 791 Batalionu Ostlegionów. Niemcy dokonywali aresztowań według gotowej listy. Wchodzili do domów, ale zabierali również przypadkowe osoby z ulicy. Rozstrzeliwali. Nad Wisłą umieścili ciężkie karabiny maszynowe, z których ostrzeliwali górną Puławską i wzgórze zamkowe.
W Kazimierzu zginęło kilkunastu – według różnych źródeł od 15 do 17 mężczyzn – mieszkańców. Alina Ewa Gałan w swojej książce „Tragiczny listopad 1942roku. Krwawa środa na lubelskim Powiślu” przygotowanej specjalnie na 70. rocznicę wydarzeń wymienia 15 nazwisk: Stanisław Dziwiszek, Mieczysław Gardocki, Hieronim Głowinkowski, Antoni Grasiński, Aleksander Herciukin (Herciuk?), Karol Ochalski, Lucjan Pałka, Andrzej Sobczak, Zenon Wargocki (Wargecki?), Bruno Water, Jakub Wingiert, Jan Wojtalik, Edward Załuski, Stefan Zdanowski, Wiktor Zawadzki.
Krwawa środa na Powiślu
Ofiary te tworzą znacznie dłuższą listę pomordowanych w czasie krwawej środy na tzw. Powiślu lubelskim. Działania niemieckie miały bowiem zmasowany charakter i zostały przeprowadzone także i w innych miejscowościach: Bochotnicy, Jeziorszczyźnie, Helenówce, Cholewiance, Dąbrówce, Witoszynie, Wierzchoniowie, w okolicach Puław na Włostowicach, Wólce Profeckiej, w Pożogu czy Rogowie.
Wydarzenia krwawej środy miały charakter odwetowy za aktywną działalność dywersyjną partyzantów z oddziału dowodzonego przez Jana Płatka ps. Kmicic, który był zbrojnym ramieniem organizacji Kadry Bezpieczeństwa.
-Partyzanci rozlokowani byli między Zbędowicami, Parchatką a Włostowicami. Udane i śmiałe akcje dywersyjne oddziału Płatka były niezwykle dokuczliwe dla ludności cywilnej, która zazwyczaj stawała się ofiarą odwetu wroga – mówi historyk Marcin Pisula.
Krwawa środa w Zbędowicach
Największą cenę zapłacili mieszkańcy Kolonii Zbędowice, którą spacyfikowano 22 listopada. Zginęło 88 osób, z czego jedną trzecią stanowiły dzieci. Kolonia – która powstała w latach 20. XX w. stworzona głównie z zasłużonych w boju żołnierzy piłsudczyków z terenu powiatu puławskiego – przestała istnieć…
W sumie w czasie tzw. krwawej środy rozstrzelano blisko 150 osób, drugie tyle aresztowano. Większość aresztowanych trafiła do więzienia na Zamku w Lublinie, a potem do KL Auschwitz, skąd część wiosną 1943 r. przeniesiono do innych obozów, głównie KL Buchenwald, KL Mathausen, KL Sachsenhausen, KL Neuengamme, KL Gross Rosen i KL Flossenburg.
Uroczystości 80. rocznicy krwawej środy w Kazimierzu
W uroczystościach 80. rocznicy wydarzeń krwawej środy w Kazimierzu uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych, instytucji, straży pożarnych i społeczności szkolnych. Msza święta w klasztorze, a pod jego murami modlitwa o spokój duszy pomordowanych. Przypomnienie tamtych bolesnych wydarzeń łagodzone wierszem i piosenką w wykonaniu młodzieży kazimierskich szkół. Wiązanki biało – czerwonych kwiatów. I światła. Bo pamiętamy…
-Jesteśmy tu, by uczcić pamięć wszystkich ofiar Krwawej Środy w 80. rocznicę tego zdarzenia. Dla historyków jest to data największej represyjnej akcji niemieckiej na Lubelszczyźnie. Dla nas – czas smutku i zadumy połączony ze wspominaniem najbliższych przodków. To czas, kiedy historia dotyka nas bezpośrednio, kiedy tragiczna historia Polski splata się z tragicznymi losami naszych rodzin. I to właśnie my, nasze dzieci i kolejne pokolenia mamy być gwarancją tego, by pamięć o pomordowanych trwała, a tragiczna historia nigdy się nie powtórzyła – powiedział burmistrz Kazimierza Artur Pomianowski.
Materiały Urzędu Miasta i Gminy w Kazimierzu Dolnym>>>
Czytaj także: Pamiętają i pomagają>>>
